Co zobaczyć na Zanzibarze? Podczas wizyty obowiązkowym punktem programu jest Stone Town – zabytkowa dzielnica stolicy (Zanzibar City), wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO w 2000 roku. Historyczne centrum to miejsce, gdzie przeplatają się wpływy afrykańskie, arabskie, indyjskie i europejskie, tworząc unikatowy kulturowy tygiel.

Zanzibar, położony u wschodnich wybrzeży Afryki, to archipelag składający się z dwóch głównych wysp: Unguja (potocznie nazywanej Zanzibarem) i Pemby, oraz kilkudziesięciu mniejszych wysepek. Miejsce to zachwyca zarówno malowniczymi plażami o białym piasku, jak i bogatym dziedzictwem kulturowym oraz historycznym. Podczas wizyty na Zanzibarze można odkrywać ślady dawnych cywilizacji, podziwiać egzotyczną faunę i florę oraz doświadczyć autentycznej atmosfery lokalnych społeczności. Poniżej przedstawiamy przewodnik po najciekawszych atrakcjach tego fascynującego zakątka świata.

Stone Town – historia zamknięta w kamieniu

Mała architektura, czyli niesamowite szczegóły miasta!

Spacerując wąskimi, krętymi uliczkami, można podziwiać misternie rzeźbione drewniane drzwi, które od wieków stanowią symbol bogactwa i statusu społecznego dawnych mieszkańców. Szczególnie charakterystyczne są drzwi w stylu arabskim z kolcami (które według tradycji miały chronić przed słoniami) oraz drzwi w stylu indyjskim, ozdobione mosiężnymi ćwiekami.

Dom cudów w Stone Town

W Stone Town znajduje się również słynny Dom Cudów (Beit al-Ajaib), imponujący budynek wzniesiony w 1883 roku na polecenie sułtana Barghasha bin Saida. Był to pierwszy budynek na Zanzibarze, w którym zainstalowano elektryczność oraz windę, co w tamtych czasach uznawano za prawdziwy "cud techniki" – stąd nazwa. Obecnie mieści się w nim Muzeum Narodowe Zanzibaru.

Stary Fort (Ngome Kongwe)

Nieopodal stoi Stary Fort (Ngome Kongwe), zbudowany przez Omańczyków na fundamentach XVI-wiecznej portugalskiej twierdzy. Ta masywna budowla służyła niegdyś jako więzienie, a później jako dworzec kolejowy. Dziś jest centrum kulturalnym, gdzie regularnie odbywają się koncerty, pokazy filmowe i inne wydarzenia artystyczne.

Zanzibar - co warto zobaczyć w jednym z najpopularniejszych kierunków turystycznych? - Stary Fort (Ngome Kongwe) - blog Haber Apartamenty
Zanzibar - co warto zobaczyć w jednym z najpopularniejszych kierunków turystycznych? - Stary Fort (Ngome Kongwe) - blog Haber Apartamenty

Wieczorami warto udać się na nocy targ

Wieczorem warto odwiedzić nocny targ w Forodhani Gardens, gdzie w niezliczonych straganach serwowane są lokalne przysmaki. Można tu spróbować grillowanych owoców morza, soczystych szaszłyków z mięsa, chrupiących samos (trójkątnych pierożków z nadzieniem) czy słynnej zanzibarskiej pizzy (urojo) – placka z ciasta naleśnikowego z dodatkiem jajka, mięsa i warzyw, polanego sosami.

Prison Island – wyspa żółwi olbrzymich

Jedną z najbardziej znanych atrakcji na Zanzibarze, zaledwie 6 kilometrów od wybrzeży Stone Town znajduje się Prison Island (Changuu), która swoją nazwę zawdzięcza faktowi, że pierwotnie planowano tu utworzyć więzienie. Ostatecznie jednak wyspa służyła jako miejsce kwarantanny dla osób chorych na żółtą febrę. Obecnie główną atrakcją Prison Island jest rezerwat gigantycznych żółwi aldabra, sprowadzonych z Seszeli w 1919 roku przez brytyjskiego gubernatora Zanzibaru. Niektóre z tych majestatycznych gadów osiągają wiek ponad 150 lat i ważą nawet 250 kg. Zwiedzając wyspę, można zobaczyć, jak są one karmione i jak funkcjonuje rezerwat. Najstarszy żółw, o imieniu Jumbo, ma ponad 190 lat i jest prawdziwą żywą skamieliną.

Oprócz spotkania z żółwiami, Prison Island oferuje również doskonałe warunki do snorkelingu – w krystalicznie czystych wodach wokół wyspy można podziwiać barwne rafy koralowe oraz różnorodne gatunki tropikalnych ryb. Na wyspie zachowały się również ruiny budynku, który miał służyć jako więzienie, a także dawny dom gubernatora.

Park Narodowy Jozani – las pełen czerwonych kolobusów

W centralnej części wyspy Unguja znajduje się Park Narodowy Jozani-Chwaka Bay – jedyny park narodowy na Zanzibarze, obejmujący powierzchnię około 50 km². Jest to ostatni większy fragment pierwotnego lasu tropikalnego, który niegdyś pokrywał znaczną część wyspy.

Zanzibar - co warto zobaczyć w jednym z najpopularniejszych kierunków turystycznych? - Park Narodowy Jozani - blog Haber Apartamenty
Zanzibar - co warto zobaczyć w jednym z najpopularniejszych kierunków turystycznych? - Park Narodowy Jozani - blog Haber Apartamenty

Główną atrakcją parku są zanzibarskie czerwone małpy kolobusowe (Piliocolobus kirkii) – endemiczny gatunek występujący wyłącznie na Zanzibarze. Te niezwykłe zwierzęta, charakteryzujące się rudoczerwoną sierścią i długim ogonem, są objęte ścisłą ochroną. Jeszcze w latach 60. XX wieku populacja tych małp liczyła zaledwie około 1000 osobników, ale dzięki skutecznej ochronie ich liczba wzrosła do ponad 5000. Park Jozani to również dom dla innych gatunków małp, takich jak koczkodany oraz galagos (małpiatki), a także różnorodnych gatunków ptaków, m.in. zanzibarski drozd (Turdus helleri), który również jest endemitem.

Oprócz lasów deszczowych, w parku można znaleźć również rozległe połacie lasów namorzynowych (mangrowców), które pełnią kluczową rolę w ekosystemie wyspy. Spacerując drewnianymi kładkami wśród mangrowców, można obserwować fascynujący świat tych przybrzeżnych lasów – ich korzenie, wystające ponad powierzchnię wody, tworzą schronienie dla wielu gatunków ryb, skorupiaków i innych morskich stworzeń.

Plantacje przypraw – poznaj aromaty Zanzibaru

Zanzibar, znany od wieków jako „Wyspa Przypraw”, odegrał kluczową rolę w światowym handlu przyprawami. To właśnie tutaj arabscy kupcy wprowadzili uprawę goździków, które stały się głównym towarem eksportowym wyspy i źródłem jej bogactwa. Dziś plantacje przypraw stanowią istotną część lokalnej gospodarki i są fascynującą atrakcją turystyczną. Podczas wizyty na jednej z licznych plantacji można zobaczyć, jak uprawiane, zbierane i przetwarzane są różnorodne przyprawy: cynamon (którego kora jest zbierana ręcznie z drzew cynamonowca), wanilia (pnącze z rodziny storczykowatych, którego strąki wymagają ręcznego zapylania), gałka muszkatołowa (której nasiona są otoczone czerwoną osłonką, będącą inną przyprawą – kwiatem muszkatołowym), goździki (suszone pąki kwiatowe goździkowca), kardamon, kurkuma, imbir i wiele innych.

Wykwalifikowani przewodnicy prezentują różne rośliny, tłumacząc ich zastosowania zarówno w kuchni, jak i w medycynie tradycyjnej. Można tu nie tylko zobaczyć, jak wyglądają przyprawy w swojej naturalnej postaci, ale także skosztować świeżo zebranych owoców tropikalnych, takich jak jackfruit, marakuja, rambutan czy owoce chleba. Wizyta na plantacji to również doskonała okazja, aby nabyć wysokiej jakości lokalne produkty – przyprawy, olejki eteryczne czy naturalne kosmetyki.

Plaże Nungwi i Kendwa – raj na ziemi

Co jeszcze warto zobaczyć na Zanzibarze? Północne wybrzeże Zanzibaru słynie z najpiękniejszych plaż na archipelagu. Szczególnie popularne są miejscowości Nungwi i Kendwa, gdzie można znaleźć kilometry dziewiczych, piaszczystych plaż o niemal białym piasku. Jednym z głównych atutów tych plaż jest brak znaczących odpływów morza, co oznacza, że przez cały dzień można cieszyć się kąpielami w ciepłych, turkusowych wodach Oceanu Indyjskiego. W wielu innych częściach wyspy występują silne odpływy, które w ciągu dnia odsłaniają dno morskie na setki metrów od brzegu.

W Nungwi warto odwiedzić tradycyjną stocznię, gdzie lokalni rzemieślnicy budują dhow – tradycyjne arabskie łodzie żaglowe, używane przez miejscowych rybaków od stuleci. Proces budowy takiej łodzi, bez użycia nowoczesnych narzędzi, to prawdziwy majstersztyk rzemiosła. Kendwa z kolei słynie z idealnych warunków do uprawiania sportów wodnych, takich jak kitesurfing, windsurfing czy nurkowanie. Można tu również skorzystać z oferty lokalnych centrów nurkowych i wybrać się na eksplorację podwodnego świata – rafy koralowe wokół Zanzibaru są jednymi z najpiękniejszych w Afryce Wschodniej.

Wieczorami organizowane są rejsy o zachodzie słońca tradycyjnymi łodziami dhow. To niezapomniane doświadczenie – żeglowanie po oceanie, podziwianie spektakularnego zachodu słońca i obserwowanie, jak niebo przybiera wszystkie odcienie czerwieni, pomarańczu i purpury.

Jaskinie Mangapwani – mroczna historia niewolnictwa

Około 20 kilometrów na północ od Zanzibar City znajdują się jaskinie Mangapwani, które stanowią ponure świadectwo historii niewolnictwa na wyspie. Zanzibar był niegdyś jednym z największych centrów handlu niewolnikami w Afryce Wschodniej – szacuje się, że w XIX wieku przez tutejszy targ niewolników przewinęło się około 50 000 ludzi rocznie. Po oficjalnym zakazie handlu niewolnikami wprowadzonym przez Brytyjczyków w 1873 roku, jaskinie Mangapwani nadal funkcjonowały jako tajne miejsce przechowywania i przemytu ludzi. Kompleks obejmuje dwie główne jaskinie: Jaskinię Niewolników (Slave Cave), która jest naturalną formacją z niewielkim otworem w sklepieniu, oraz Komory Niewolników (Slave Chambers) – sztuczne pomieszczenia wykute w skale koralowej.

Zwiedzając to miejsce, można zobaczyć wąskie przejścia oraz kamienne komory, w których przetrzymywani byli ludzie w nieludzkich warunkach, często przez wiele dni, zanim zostali załadowani na statki. W pobliżu znajduje się również historyczne miejsce wyładunku niewolników oraz ruiny domu, który należał do arabskiego handlarza niewolnikami. Mimo że miejsce to przypomina o mrocznej historii wyspy, warto je odwiedzić, aby lepiej zrozumieć przeszłość tego regionu i oddać hołd ofiarom handlu ludźmi.

Farma alg w Paje – kobieca siła Zanzibaru

Na wschodnim wybrzeżu wyspy, w rejonie miejscowości Paje, można zobaczyć fascynujące farmy alg morskich, które stały się ważnym źródłem dochodu dla lokalnych społeczności, a szczególnie dla kobiet. Uprawa alg została wprowadzona na Zanzibarze w latach 80. XX wieku jako alternatywne źródło utrzymania dla rybaków i szybko stała się domeną kobiet. Podczas odpływu morza, kiedy odsłania się płytkie dno, można obserwować, jak kobiety w tradycyjnych, kolorowych strojach pracują na swoich farmach – sadzą, pielęgnują i zbierają algi. Uprawa odbywa się na specjalnie przygotowanych stanowiskach – sznurach rozpiętych pomiędzy drewnianymi tyczkami, do których przywiązywane są sadzonki alg.

Zbierane algi są następnie suszone na słońcu, a później sprzedawane firmom produkującym kosmetyki, żywność i farmaceutyki. Ekstrakty z alg, takie jak agar czy karagen, są wykorzystywane jako zagęszczacze w przemyśle spożywczym, a także jako składniki kremów, maseczek i innych produktów kosmetycznych. Niektóre grupy kobiet zajmujących się uprawą alg utworzyły spółdzielnie, w ramach których produkują własne kosmetyki – mydła, kremy i olejki – wykorzystując algi oraz inne lokalne składniki, takie jak przyprawy czy olej kokosowy. Wizyta na farmie alg to nie tylko ciekawa lekcja ekonomii lokalnej, ale również okazja, aby nabyć unikalne, naturalne produkty kosmetyczne.

Zanzibar Butterfly Centre – kolorowy raj motyli

W pobliżu Parku Narodowego Jozani znajduje się Zanzibar Butterfly Centre – największa farma motyli we wschodniej Afryce. W specjalnie zaprojektowanym ogrodzie, pokrytym siatką, który odtwarza naturalne środowisko tych owadów, można podziwiać setki kolorowych motyli reprezentujących kilkadziesiąt gatunków występujących na Zanzibarze. Farma motyli została założona jako projekt społeczno-ekologiczny, który ma na celu ochronę lokalnych gatunków motyli, a jednocześnie zapewnienie dodatkowego źródła dochodu dla okolicznych mieszkańców. Hodowcy motyli z pobliskich wiosek dostarczają poczwarki do centrum, otrzymując za nie wynagrodzenie.

Podczas wizyty można obserwować cały cykl życia motyli – od jajeczek, przez gąsienice i poczwarki, aż po dorosłe osobniki. Przewodnicy wyjaśniają fascynujące aspekty biologii motyli, ich rolę w ekosystemie jako zapylaczy oraz znaczenie dla bioróżnorodności wyspy. Szczególnie interesujące są gatunki endemiczne dla Zanzibaru, takie jak Graphium levassori czy Charaxes lasti. Wizyta w Zanzibar Butterfly Centre to nie tylko atrakcja dla dzieci, ale również okazja, aby wesprzeć lokalną społeczność i projekty ochrony przyrody.

The Rock Restaurant – ikoniczna restauracja na skale

Jednym z najbardziej fotogenicznych miejsc na Zanzibarze jest The Rock Restaurant – niewielka restauracja położona na skale około 100 metrów od brzegu, w miejscowości Pingwe na wschodnim wybrzeżu wyspy. Ten niezwykły lokal, specjalizujący się w owocach morza, stał się prawdziwą ikoną Zanzibaru, a zdjęcia białego budynku na skale pośrodku turkusowej wody można znaleźć w niemal każdym przewodniku po wyspie. Podczas przypływu restauracja jest całkowicie otoczona wodą i dostać się do niej można tylko łodzią. W czasie odpływu natomiast można dojść do skały, brodząc w płytkiej wodzie. Z tarasu restauracji rozciąga się spektakularny widok na Ocean Indyjski i pobliską plażę Michamvi.

Menu restauracji opiera się na świeżych, lokalnych składnikach, z naciskiem na owoce morza – krewetki, homary, kalmary i ryby przyrządzane według tradycyjnych zanzibarskich przepisów, z dodatkiem lokalnych przypraw. The Rock to nie tylko miejsce, gdzie można zjeść wyśmienity posiłek, ale również punkt, z którego można podziwiać jedne z najpiękniejszych zachodów słońca na wyspie.

Zapomniane ruiny Maruhubi i Mtoni – dawne pałace sułtanów

Na obrzeżach Zanzibar City znajdują się ruiny dwóch imponujących niegdyś pałaców, które przypominają o czasach, gdy Zanzibar był siedzibą potężnego sułtanatu Omanu i Zanzibaru. Pałac Maruhubi został zbudowany w latach 80. XIX wieku przez sułtana Barghasha bin Saida dla jego żony i konkubin. Ta niegdyś wspaniała rezydencja z perskimi łaźniami, egzotycznymi ogrodami i luksusowymi apartamentami spłonęła doszczętnie w 1899 roku. Do dziś zachowały się jedynie kamienne kolumny, ruiny łaźni i fragmenty murów, które dają jednak wyobrażenie o dawnej świetności tego miejsca.

Pałac Mtoni to z kolei najstarsza z sułtańskich rezydencji na Zanzibarze, zbudowana na początku XIX wieku przez sułtana Saida bin Sultana. W okresie swojej świetności pałac gościł do 1000 mieszkańców, w tym członków rodziny królewskiej, służbę, strażników i niewolników. Dziś można zwiedzać zachowane ruiny, w tym pozostałości hammamu (tradycyjnej łaźni tureckiej), którą odkryto podczas wykopalisk archeologicznych. W obu miejscach organizowane są wycieczki z przewodnikiem, które przybliżają historię sułtanatu Omanu i Zanzibaru oraz codzienne życie w XIX-wiecznych pałacach.

Podsumowanie – co warto zobaczyć na Zanzibarze?

Jak widać, Zanzibar oferuje znacznie więcej niż tylko idylliczne plaże z białym piaskiem. Ten fascynujący archipelag to miejsce, gdzie można odkrywać bogatą historię, egzotyczną przyrodę, lokalną kulturę i niezwykłe smaki. Jeśli zastanawiasz się, co zobaczyć w Zanzibarze podczas swojej podróży, jak widać, możliwości jest naprawdę wiele. Aby w pełni doświadczyć magii Zanzibaru, warto zaplanować swoją podróż tak, aby odwiedzić zarówno historyczne Stone Town, Prison Island z żółwiami olbrzymimi, Park Narodowy Jozani z czerwonymi kolobusami, jak i malownicze plaże północnego wybrzeża. Wizyta na plantacji przypraw pozwoli poznać aromaty wyspy, a eksploracja jaskiń Mangapwani i ruin pałaców sułtańskich przybliży złożoną historię tego regionu.

Najlepszym czasem na wizytę na Zanzibarze są miesiące od czerwca do października (pora sucha) oraz od grudnia do lutego (krótka pora sucha). Warto unikać długiej pory deszczowej, która trwa od marca do maja, gdy obfite opady mogą utrudniać zwiedzanie. Niezależnie od tego, czy szukasz relaksu na plaży, przygód w tropikalnej przyrodzie, czy fascynującej podróży przez historię i kulturę, Zanzibar z pewnością spełni Twoje oczekiwania i pozostawi niezapomniane wrażenia.

Bibliografia

  • Bissell, W. C. (2011). Urban Design, Chaos, and Colonial Power in Zanzibar. Indiana University Press.
  • Goldman, H. V., & Walsh, M. T. (2002). Is the Zanzibar Leopard (Panthera pardus adersi) Extinct? Journal of East African Natural History, 91(1), 15-25.
  • Horton, M., & Middleton, J. (2000). The Swahili: The Social Landscape of a Mercantile Society. Blackwell Publishers.
  • Longair, S. (2016). Cracks in the Dome: Fractured Histories of Empire in the Zanzibar Museum, 1897-1964. Routledge.
  • Miran, J. (2009). Red Sea Citizens: Cosmopolitan Society and Cultural Change in Massawa. Indiana University Press.
  • Sheriff, A. (2010). Dhow Cultures of the Indian Ocean: Cosmopolitanism, Commerce and Islam. Columbia University Press.
  • Garlake, P. S. (1966). The Early Islamic Architecture of the East African Coast. Oxford University Press.
  • Knappert, J. (1992). A Grammar of the Swahili Language. Edwin Mellen Press.
  • Myers, G. A. (2003). Verandahs of Power: Colonialism and Space in Urban Africa. Syracuse University Press.
  • Tanzania Tourism Board. (2024). Official Zanzibar Tourism Guide. https://www.tanzaniatourism.go.tz/hotel-location/zanzibar/